Groninger tjalk De Hartstocht

Werf van aanbouw & bouwjaarOtto Smith in Stadskanaal, 1910
ScheepstypeGroninger Tjalk
Lengte x breedte23.37 x 4.47 meter
Oorspronkelijk laadvermogen103 ton
Huidige motor120 pk Daf Dieselmotor DS 575, nr. 30868

Sinds januari 2020 is Museumhaven Vreeswijk officieel de thuishaven van De Hartstocht. Het schip is een Groninger tjalk maar geen gewone! Als een echte Groninger zit de ingang naar de roef weliswaar aan stuurboordzijde maar daarmee houdt de gelijkenis wel zo’n beetje op. Anders dan haar Groningse zusters heeft De Hartstocht een paar uitzonderlijk fraai afgewerkte bolderkasten. Opvallend zijn ook de smalle gangen of huidplaten in de kop en de kont. Kijken we naar de kont dan is deze niet bol maar loopt die duidelijk spits toe. De Friezen zouden zeggen: behaald. Dit wijst erop dat deze tjalk was gebouwd op snelheid en wendbaarheid in plaats van een optimaal laadvermogen. Op het achterboeisel staat een relatief hoog hek dat er oorspronkelijk ook heeft gezeten. Zou dit te maken hebben met het ruige vaarwater van het oorspronkelijke vaargebied? Uit het levensverhaal maken we dit inderdaad op.

Geschiedenis

De Hartstocht liep als de Juliana van stapel. Onder eerste eigenaar S. van der Molen uit Groningen kwam de tjalk in de schelpenvaart op de Zuiderzee, het latere IJsselmeer. In de schelpenvaart kon het er ruig aan toe gaan. Schip en bemanning voeren af-en-aan en moesten tegen een stootje kunnen. Goede zeileigenschappen en een ervaren bemanning waren een vereiste. Zeilend op open water dat onderhevig was aan stroming en golfslag, moest er worden aangelegd bij de schelpenzuiger. Na het laden werd voor anker gewacht op de vloed waarna het schip met de schelpenlading weg zeilde naar de kalkoven. Veel meekomend zout water werd handmatig uit het schip gepompt. Roestvorming lag dus op de loer. Schip en tuig vergden daardoor veel onderhoud. De Hartstocht was dus een uitstekend zeiler en heeft in deze branche nogal te lijden gehad.

Na de schelpenvaart voer de tjalk tot 1978 met diverse soorten lading door ons land, eerst nog als zeilschip, later op de motor. De laatste periode van haar werkzame bestaan bracht zij door in de chartervaart. Uit dit tijd stammen het hoge hekwerk op het boeisel langs de zijden. Uiteindelijk werd de tjalk een (zeilend) woonschip.De Hartstocht heeft verschillende namen gehad en een vergelijkbaar aantal eigenaren. Die namen waren: Juliana, Avontuur, Jawi, Iron Butterfly, Marrigje en Mercator.

De Hartstocht is nu het zeilende woonschip van Hans Bartels en Marieke van Wijk en de kinderen Kristan en Lize. Vóórdat zij de tjalk kochten, had het schip flink wat achterstallig onderhoud opgelopen. Om het schip te behouden en de schoonheid ervan tot zijn recht te laten komen, is een restauratieplan opgesteld waarbij het oorspronkelijke uiterlijk uit 1910 het uitgangspunt vormt. De werkzaamheden vinden verspreid over een aantal jaren plaats.

Foto’s uit de oude doos

De Hartstocht als zeilend vrachtschip. Ooit is een schilderij van het schip gemaakt, hier getoond door een oud-schipper.

Naast een motor kwam ook de stuurhut aan boord. (rechts) De Hartstocht in Harlingen ca 1985. De steiger is nu in gebruik als aanlegplaats voor charterschepen.